Hükümet, Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde emeklilik sisteminde köklü değişiklikler yapmayı planlıyor. Bu yeni düzenlemeler, özellikle emeklilikten ziyade daha uzun süre çalışmayı teşvik etmeye odaklanıyor. Böylece uzun süre çalışanların daha yüksek maaş alması hedefleniyor. Türkiye’de mevcut emeklilik sistemi, 16 milyon kişinin aylık maaş aldığı bir yapıya sahip ve şu an 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. İdeal denge ise 4 çalışana bir emekli olarak kabul ediliyor. Ancak bu dengesizlik, sosyal güvenlik sisteminde sıkıntılar yaratıyor ve emeklilerin maaşlarının daha yüksek olmasını engelliyor. İşte diğer detaylar...

HÜKÜMET ORTA VADELİ PROGRAM ÇERÇEVESİNDE EMEKLİLİK SİSTEMİNDE KÖKLÜ DEĞİŞİKLİK 

Yeni sistemde, sigortalıların emekli olmadan daha uzun süre çalışmaları teşvik edilecek. Bu, emeklilik maaşlarının artırılması için önemli bir adım olarak görülüyor. OVP’de belirtilen "Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler gerçekleştirilecektir" ifadesi de bu hedefin altını çiziyor.

Özetle, bu düzenlemelerle birlikte daha uzun süre çalışanlar, daha yüksek emekli maaşı alabilecek. Bu da çalışanları emeklilikten önce daha uzun süre iş hayatında kalmaya yönlendirecek ve sosyal güvenlik sisteminin dengesini sağlamaya yardımcı olacak. Bu yeni dönemde, emeklilik yerine daha uzun süre çalışma tercih edilirse, maaşlar da buna göre artacak.

Yaklaşan düzenlemelerle emeklilik maaşlarını belirleyen parametrelerde önemli değişiklikler planlanıyor. Yeni sistemde, sadece yatırılan primler değil, aynı zamanda çalışma gün sayıları da maaşı doğrudan etkileyecek. Bu, daha yüksek emekli maaşı almak isteyenleri, emekli olmadan önce daha uzun süre çalışmaya teşvik edecek. Günümüzde emeklilik maaşları, üç farklı dönem üzerinden hesaplanıyor: 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası. Bu dönemlere göre maaş hesaplamaları yapılırken, dilekçe tarihine göre belirlenen güncelleme katsayısı önemli bir rol oynuyor.

Maaş hesaplamalarında dikkate alınan bazı temel faktörler şunlar:

- Sigortalının ödediği primler (Sosyal Güvenlik Prime Esas Kazanç - SPEK)

- Üç dönem için belirlenen aylık bağlama oranları

- Bir önceki yılın güncelleme katsayısı

- Bir önceki yılın enflasyon oranı

- Önceki yılın ekonomik büyümesinin yüzde 30’u

- O yılki enflasyon artışları

Mevcut sistemde bu faktörlerin her biri, emekli maaşlarının ne kadar olacağını belirliyor. Ancak, karmaşık aylık bağlama sistemi, hem çalışanlar hem de emekliler için kafa karıştırıcı olabiliyor. Bu nedenle, gündemde olan düzenlemelerle bu karmaşanın sadeleştirilmesi ve sistemin daha anlaşılır hale getirilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, Ocak ve Temmuz aylarında yapılan enflasyon artışları da gözden geçirilerek yeniden düzenlenecek. Bu düzenlemeler, çalışan ile emekli arasındaki aktüeryal dengeyi sağlama hedefi taşıyor.

Bir diğer önemli değişiklik ise, emekli maaşı açısından sistemde kalmanın daha cazip hale getirilmesi. Mevcut düzenlemelerde, emekli olma dilekçesi verilen tarih, alınacak maaşı etkileyebiliyor. Örneğin, 2024 yılında dilekçe veren bir sigortalı, 2025 yılında dilekçe verecek birine kıyasla yaklaşık %30 daha fazla maaş alabilir. Bunun nedeni, 2024'te uygulanacak güncelleme katsayısının, 2025'tekinden yüksek olacağı beklentisi. Ancak, yeni düzenlemelerle bu tür farkların ortadan kaldırılması ve güncelleme katsayılarının sabitlenmesi hedefleniyor. Böylece yıldan yıla maaş farklılıkları ortadan kalkacak ve emekliler için daha adil bir sistem oluşturulacak.

Bu düzenlemelerle ilgili çalışmaların 2024'ün üçüncü çeyreğinde tamamlanması planlanıyor. Teknik çalışmaların sonuçlanmasıyla birlikte taslaklar oluşturulacak ve bu taslaklar, yeni yasama döneminde gündeme alınacak.

Özetle, emeklilik sisteminde yapılacak bu köklü değişiklikler, hem mevcut emekliler hem de gelecekte emekli olacaklar için önemli yenilikler getirecek. Sistemde daha uzun süre kalmak, daha yüksek maaşlarla ödüllendirilecek ve emeklilik maaşlarının hesaplanması daha şeffaf ve anlaşılır hale gelecek. Bu değişiklikler, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini artırmayı ve emeklilerin refah seviyesini yükseltmeyi hedefliyor.