Küresel petrol fiyatları, hızla artan talep ve arzın daralması sonucunda tarihi zirvelere tırmanıyor. Petrol sektörünün önemli göstergesi olan Brent ham petrolü, dördüncü çeyrekte varil başına 100 dolar seviyesine tırmanarak, tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşabilir. Bu durumun Türkiye'yi etkisi altına alması bekleniyor ve uzmanlar, benzin ve motorin fiyatlarının litre başına 50 TL'ye kadar çıkabileceği uyarısında bulunuyor.

Küresel talep, pandeminin etkisiyle geçen yıl ciddi bir darbe almış olsa da, aşılamaların hız kazanması ve ekonomilerin yeniden açılmasıyla birlikte toparlanma gösteriyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), en son yayınladığı raporda, ikinci çeyrekte günlük 103 milyon varil ile tüm zamanların en yüksek petrol talebi seviyesine ulaşıldığını açıkladı. Bu artışın temel kaynağını Asya'daki gelişmekte olan ülkeler oluşturuyor. Özellikle Çin, petrol talebinin önemli bir itici gücü olarak öne çıkıyor. Çin'in ham petrol ithalatının yıllık %31 artarak 14,93 milyon varil/gün'e ulaşması, bu ülkenin güçlü talebini gözler önüne seriyor.

Ancak, artan talebe karşılık arzda yaşanan sıkışıklık, petrol fiyatlarının tırmanmasına neden oluyor. OPEC+ grubu, üretimi kademeli olarak artırmış olsa da, bu artış talepteki büyümeyi karşılamak için yetersiz kalıyor. Özellikle siyasi ve teknik sorunlar, üretim artışını sınırlayan faktörler arasında yer alıyor. İran'ın nükleer anlaşma konusundaki görüşmelerde ilerleme sağlanamaması ve diğer OPEC üyelerinin üretim zorlukları da arz sıkışıklığına katkı sağlıyor.

Ayrıca, petrol fiyatlarını etkileyen faktörler arasında ABD'nin kaya petrolü üretimindeki azalma, altyapı eksiklikleri, çevresel düzenlemeler ve iklim değişikliği kaynaklı doğal afetler bulunuyor.

Tüm bu dinamikler, petrol fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. Brent ham petrolü bu yıl içinde 89,09 dolar/varil seviyesine ulaşarak rekor kırdı. Uzmanlara göre, bu yükseliş devam ederse ve Brent fiyatları dördüncü çeyrekte 100 dolar/varil seviyesini aşarsa, Türkiye'de benzin ve motorin fiyatları da litre başına 50 TL'ye yaklaşabilir.

Petrol fiyatlarındaki bu artış, enerji ithalatçısı ülkeleri olumsuz etkileyebilir. Türkiye'nin enerji ithalat faturası bu yılın ilk yarısında geçen yıla göre %65 artarak 20,7 milyar dolara yükseldi. Bununla birlikte, döviz kurlarındaki dalgalanmalar da enerji maliyetlerini artırıyor. Türk Lirası'nın dolar karşısında değer kaybı da benzin ve motorin fiyatlarına yansıyor.

Petrol fiyatlarındaki artışın ekonomik büyüme ve enflasyon üzerindeki etkileri de dikkate alınmalı. Her 10 dolarlık petrol fiyatı artışının Türkiye'nin cari açığını 4 milyar dolar artırabileceği tahmin ediliyor. Ayrıca, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın enflasyonu 1 puan artırabileceği belirtiliyor. Türkiye'nin cari açığı Temmuz ayında 2,8 milyar dolara gerilese de, enflasyon Ağustos ayında son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı.

Küresel petrol fiyatlarındaki bu dalgalanmanın, enerji ithalatçısı ülkelerin ekonomik dengelerini zorlayacağı ve enflasyon baskısını artırabileceği öngörülüyor.