Enflasyon farkının belli olmasına çok kısa bir süre kaldı! Her ay Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan enflasyon farkı, memur ve emekli maaşlarında etkili olmaya devam ederken bir de eklenecek olan sözleşme zammıyla birlikte güncel tutar merak ediliyor.
Emekliler için büyük gün yaklaşırken 6 aylık enflasyon farkının netleşmesine adeta günler kalmış durumda. Yaklaşık 1 hafta kadar sonra Temmuz ayında yapılacak maaş artışları için geri sayım başladı. Türkiye'de 16 milyon emekli, enflasyona endeksli zam oranlarının yanı sıra ek iyileştirmelerin olup olmayacağını merak ediyor. Peki aylıklar maaşa nasıl yansıyor? Sıklıkla duyduğumuz kök aylık ve taban maaş nedir?
Kök aylık ve taban maaş Nedir?
Emekli maaşlarının hesaplanmasında kök aylık ve taban maaş kavramları büyük önem taşımaktadır. Çünkü kök maaşlara ve taban maaşlara yapılacak olan zam oranı maaşlarda büyük değişikliklere neden oluyor. Kök aylık, emeklinin çalışma hayatındaki kazançları ve primleri dikkate alınarak hesaplanan temel maaştır. Kök aylığa her ay yüzde 4 (7.135 liranın altındaysa yüzde 5) oranında ek ödeme eklenir. Bu da kök aylığa yapılan zamlardan biri olarak öne çıkar.
Taban maaş ise emekliye yapılan en düşük ödeme olup, kök aylık ve ek ödemenin toplamı bu tutarın altındaysa Hazine tarafından destek ödemesi yapılır. Bu ödeme e-Devlet'te '5510 Ek 19 Miktarı' olarak görünür. En düşük ödemeleri gösteren bu maaş bir emeklinin alabileceği minimum tutardır.
Emekli aylıklarına zam oranları nasıl eklenir?
Temmuz zammının oranı, enflasyon tahminlerine göre SSK ve Bağ-Kur emeklilerinde yüzde 25-26, memur emeklilerinde ise yüzde 20-21 seviyelerinde bekleniyor. Yasal mevzuat kapsamında yapılan artışlar, yatırılan tutara değil, kök aylığa yansıtılacak.
Örneğin, kök aylığı 9 bin lira olan bir SSK emeklisi, yüzde 4 ek ödeme (360 TL) ve '5510 Ek 19' ödemesi (640 TL) ile birlikte 10 bin lira alıyor. Temmuz zammı bu 10 bin liraya değil, 9 bin liralık kök aylığa ilave edilecek. Temmuz artışı yüzde 25 olursa, 9 bin liralık kök aylık 11 bin 250 liraya çıkacak ve yeni aylıktan hesaplanan yüzde 4 ek ödeme ile toplamda 11 bin 700 lira olacak.
Kısaca, her yıl memur maaşlarının zamlandığı dönemde 6 aylık enflasyona göre zamlanan emekli aylıkları, Ocak ve Temmuz aylarında yeniden belirlenir.
Emekli maaşına refah payı nasıl uygulanır?
Temmuz ayında refah payı uygulanırsa, kök aylığa 6 aylık enflasyon oranı yerine, refah payı eklenmiş olan yeni oran yansıtılacak. Bu sayede SSK, Bağ-Kur ve memur emeklilerinin zam oranları hem artmış hem de eşitlenmiş olacak. Ancak bu konuda henüz net ve resmi bir açıklama bulunmuyor. Bu yüzden refah payının uygulanıp uygulanmacağı belli değil.
Taban maaş yükseltilecek mi?
Şu anda 10 bin lira olan taban maaş ödemesinin yeniden artırılması gündemde. İlk 6 aylık enflasyon yansıtılırsa taban maaş 12 bin 500 lira seviyelerine çıkabilir. Yıl sonu enflasyon tahmini olan yüzde 38 artış yansıtılırsa 13 bin 800, asgari ücretle eşitlenirse 17 bin 2 lira olacak. Ancak maaşların asgari ücrete eşitlenme ihtimali piyasa uzmanlarına ve yorumculara göre düşük görünüyor.
Taban maaş artışı emekli maaşına nasıl uygulanacak?
Emeklilerin kök aylıklarına önce zam oranı (varsa refah payıyla birlikte) yansıtılacak. Yeni ek ödeme tutarı hesaplandıktan sonra, iki ödemenin toplamı belirlenen taban maaşın altındaysa emekliye yapılacak ödeme yeni taban maaşa tamamlanacak. Böylelikle de tüm emeklilerin en az taban maaş kadar ödeme aldığından emin olunacak. Bu tutar şimdilik 10 bin lira seviyesinde yer alırken, Temmuz'un 3'ü itibarıyla yükselmesi bekleniyor.
Yeni emekliler de artıştan faydalanabilecek mi?
Yıl içinde emeklilik dilekçesi verenler, Ocak ve Temmuz aylarında yapılan maaş artışlarından aynen yararlanıyor. Refah payı ve taban maaş artışı uygulanırsa, bu haklar yeni emekli olacaklara da yansıyacak.
Zamlar ve ek iyileştirmeler ne zaman maaşlara yansıtılacak? Emekli zamlı maaşı ne zaman alacak?
Emeklilerin zam oranları 3 Temmuz'da belli olacak. Aynı tarihlerde ek iyileştirmeler de karara bağlanacak, ancak bunlar için yasal düzenleme gerekecek. Yasal düzenlemeler maaş ödeme tarihlerine yetiştirilirse, SSK ve Bağ-Kur emeklileri tüm artışları aynı anda 17-28 Temmuz'da hesaplarında görecek. Memur emeklileri ise Temmuz ayı başında maaşlarını zam yansıtılmadan alacak ve oluşan zam farkı ay içinde ödenecek.